wat gebeurt er precies als bomen hun bladeren verliezen?
Elke herfst lijkt het bos langzaam dood te gaan. Bomen worden kaal, kleuren veranderen en bladeren vormen een knisperend tapijt op de grond. Toch is dit geen teken van verval, maar van slim overleven. Bladval is een strategie waarmee bomen zich aanpassen aan kou, wind en een gebrek aan water en licht.
In de bladsteel zit een speciale laag cellen, de zogenaamde afscheidingslaag. Wanneer de dagen korter worden en de temperatuur daalt, geven hormonen in de boom het signaal om deze laag langzaam af te breken. De verbinding tussen blad en tak wordt zwakker, tot het blad uiteindelijk loskomt en valt. Dit proces gaat stap voor stap, zodat de boom geen schade oploopt.
waarom is bladverlies zo belangrijk voor de boom?
bescherming tegen vorst en uitdroging
Bladeren verliezen in de winter heeft vooral te maken met water. Via de bladeren verdampt veel vocht. In de koude maanden is water uit de bodem moeilijker op te nemen, omdat de grond kan bevriezen. Door de bladeren los te laten, vermindert de boom zijn waterverlies drastisch. Zo voorkomt hij dat het systeem van wortels, stam en takken uitdroogt en beschadigd raakt.
Bovendien zijn bladeren kwetsbaar bij sneeuw en ijs. Een boom vol bladeren vangt veel meer gewicht op bij sneeuwval, waardoor takken sneller kunnen afbreken. Kale takken zijn aerodynamischer en beter bestand tegen harde wind en zware sneeuw.
hergebruik van voedingsstoffen
Voor een boom is een blad een investering van voedingsstoffen zoals stikstof, fosfor en magnesium. Voordat een blad valt, haalt de boom een deel van deze stoffen terug uit het blad en slaat ze op in stam en wortels. Dat verklaart ook de verkleuring in de herfst: het groene chlorofyl wordt afgebroken en andere kleurstoffen worden zichtbaar.
De boom gebruikt deze gerecyclede voedingsstoffen in het voorjaar weer om nieuwe bladeren te maken. Op die manier gaat er zo min mogelijk kostbare voeding verloren en blijft de boom efficiënt omgaan met zijn energie.
hoe helpt bladval de natuur om de boom heen?
bodemvoeding en humuslaag
De gevallen bladeren vormen geen afval, maar de basis van een levende bodem. Terwijl het bladerdek op de grond langzaam verteert, bouwen schimmels, bacteriën en bodemdiertjes het om tot humus. Deze donkere, kruimelige laag verbetert de structuur van de bodem, houdt water vast en levert voeding aan planten en bomen.
Zo ontstaat een kringloop: de boom voedt met zijn bladeren de bodem, en de bodem voedt op zijn beurt weer de boom. In natuurlijke bossen is deze kringloop vrijwel gesloten, waardoor er nauwelijks externe bemesting nodig is.
schuilplaats en voedsel voor dieren
Het bladerdek op de grond is ook een belangrijk leefgebied. Insecten, pissebedden, wormen en duizendpoten vinden hier voedsel en bescherming. Egels, amfibieën en vele insecten overwinteren in of onder het blad. Vogels profiteren indirect mee doordat ze in deze rijke laag op zoek gaan naar prooidieren.
Zelfs in tuinen kan een hoekje met bladeren al een groot verschil maken voor de biodiversiteit. Door niet al het blad weg te harken, creëer je een klein stukje natuurlijke schuilplaats waar het bodemleven zich kan ontwikkelen.
